Zomervacht – Jaap Robben (Marloes)

Een zomerse vacht in het najaar

‘Ik lees geen e-book!’ Ik hoor het mezelf nog steeds heel vaak zeggen. E-books lezen is niks voor mij. Ik moet kunnen bladeren, de bladzijden kunnen voelen en ezelsoren kunnen vouwen, als ik dat al zou willen. Helaas is voor Valeries Boekenwereld alleen het e-book van Zomervacht beschikbaar. De nieuwe roman van Jaap Robben maakt me echter wel zo nieuwsgierig dat ik daarvoor mijn principes én mijn voorkeuren opzij zet: ik lees het e-book en ik heb geen seconden spijt! Binnen twee dagen was dit boek verslonden; het is geweldig, hoe hard dat ook mag zijn!

Zomervacht gaat over de jonge Brian. Hij woont bij zijn vader en bezoekt zo af en toe zijn gehandicapte broer Lucien. Lucien zit in een tehuis waar hij dag en nacht verzorgd wordt. Wanneer op een dag duidelijk wordt dat Lucien in de zomer eigenlijk naar huis moet, in verband met een verbouwing, én zijn moeder hem niet op wil vangen, moeten Brian en zijn vader eraan geloven. Brian vindt dit niet erg, maar vader houdt het af. Dit verandert wanneer hij hoort dat hij er geld voor krijgt. Lucien zal opgehaald worden en maar liefst vier weken doorbrengen bij zijn broer en vader, in een ietwat criminele omgeving.

Zomervacht heeft, net als het eerdere Birk een bijzonder thema. De relatie ouder-kind is op zichzelf niet geheel speciaal, maar de manier waarop Robben het uitwerkt wel. Waar in Birk de moeder in het verhaal een bizarre ontwikkeling doormaakt en daardoor haar verhouding met haar kind verandert, lijkt hier de relatie tussen Brian en vader allesbehalve gezond. Vader moet rondkomen van eigenlijk niets en probeert zijn geld te verdienen met min of meer criminele zaakjes. Zo voedt hij Brian ook op: bedriegen, liegen en omkopen is hem niet vreemd. De hardheid waarmee de vader door het leven gaat, is Brian soms vreemd en soms niet. Dit maakt dat de jongen voor de lezer aandoenlijk wordt. Je kunt begrijpen dat hij mee moet in de harde wereld, terwijl hij dat eigenlijk niet wil.

Mooi is dan ook te zien hoe hij contact legt met de huurder Emile. Emile huurt een caravan via Brians vader. Waar Brian in eerste instantie geen gevoelens heeft voor de huurder, en hem geld af wil troggelen, ontstaat naarmate het verhaal vordert een bijzondere sympathie vanuit hem. Tegelijkertijd is ook zijn startende relatie met Selma, een meisje uit de kliniek waar Lucien ook verblijft, uiterst interessant. Als lezer zie je allerlei niet-kloppende dingen in de relatie, maar kun je tegelijkertijd het gedrag van Brian begrijpen. Met gepaste afstand bekijk je wat er gebeurt en hoe zich een relatie ontwikkelt die niet oké is, zonder dat één van de leden schuld kan dragen.

Bijzonder goed uitgewerkt is ook de manier waarop Brian de zorg van zijn broer op zich neemt. De jongen is veel te jong om te zorgen voor een gehandicapte broer, maar hij doet het. En hoe. Robben besteedt veel aandacht aan de gedachten van Brian, alsmede de dingen die hij doet in de periode dat Lucien thuis is. Impliciet stelt hij daarmee talloze (ethische) kwesties aan de kaak: mantelzorg, criminaliteit, verantwoordelijkheid en trouw. Als lezer word je in de wereld van de armoede en zorg gezogen en mag je deelnemen aan dit complexe leven.

Zomervacht is zo’n boek dat een diepe indruk achterlaat vanwege de rauwe schrijfstijl, het harde verhaal en de herkenbaarheid ervan. Voor iedere lezer – jong of oud, rijk of arm – is dit verhaal invoelbaar en te begrijpen. Het feit dat Robben geen detail achterwege laat en niets verbloemt of verromantiseert maakt dat de roman wonden opent of creëert. De zeer goed uitgewerkte karakters, de passende schrijfstijl en de briljante plotontwikkeling zorgen ervoor dat Zomervacht niet weg te leggen is. Voor zo’n roman heb ik een e-readerversie over. Echt.