Welkom in het rijk der zieken – Hanna Bervoets (Marloes)

Bervoets flikt het weer!

 Wie de boeken van Hanna Bervoets leest zal met enige regelmaat twijfelen aan zijn of haar eigen blik op de werkelijkheid. Als geen ander weet Bervoets de grens met het onwerkelijke te doorbreken, op zo’n manier dat het bijna werkelijk lijkt. In Welkom in het Rijk der zieken flikt ze dit opnieuw. Het resultaat is een roman die verrast, confronteert en tegelijkertijd doet beseffen dat Bervoets een getalenteerd schrijfster is.

Welkom in het Rijk der zieken gaat over Clay. Wanneer Clay op een boerderij is geweest, wordt hij ziek: ‘de grote koorts’. Helaas wordt hij niet meer beter; diverse vage klachten houden aan. Uiteindelijk wordt het Q-koortssyndroom geconstateerd. Clay komt daarmee in de wereld van chronisch zieken terecht. Zijn leven, en ook dat van Nora, staat op de kop.
Het verhaal van Clay, over de periode dat hij ziek is en verder van zijn vrouw Nora af komt te staan en over het moment dat hij lotgenoot Marla ontmoet, wordt afgebroken met passages uit een reis die Clay en Susan maken in het ‘andere Rijk’. Susan ontmoet Clay daar en neemt hem mee naar het centrum. Onderweg halen ze zijn lichaam op; iets wat hij de rest van de reis mee zal moeten slepen. Clay ontdekt dat dit het andere rijk is: het Rijk van de zieken.

Welkom in het Rijk der zieken is een roman die zich niet gemakkelijk laat samenvatten maar wel een enorme rijkdom aan vertelkunst bevat. Het verhaal van Clay met Nora en Marla springt heen en weer in de tijd en het verhaal tussen Susan en Clay – binnen het andere rijk – bestaat louter uit dialoog. Als lezer word je elke keer ruw uit de ene wereld gehaald en in de andere geplaatst. Waar de ene wereld ogenschijnlijk voornamelijk bevolkt wordt door gezonde mensen die de zieke Clay niet begrijpen, is dit in de andere wereld omgedraaid: Clay vindt zichzelf lang niet zo ziek als de andere mensen die hij ziet lopen.
En daarmee lijkt de thematiek van Welkom in het Rijk der zieken helder: als chronisch zieke hoor je nergens bij. Bervoets werpt zich hiermee in een nieuwe, unieke verhalenhoek. Ze experimenteert en durft het probleem bespreekbaar te maken. Het ‘gezonde’ rijk is gezond en erkent de pijn en het leed van een chronisch zieke niet. Relaties – zoals die van Nora en Clay – verslechteren of exploderen en contacten met vrienden nemen af. Maar ook het ‘ziekenrijk’ is een rijk waar je als chronisch zieke niet helemaal past. Je bent te gezond, je kunt te veel. Men begrijpt je daar ook niet: ‘Ze snappen je gewoon niet, hè? Andere mensen zien niet dat je ziek bent, ze luisteren niet echt en daarom begrijpen ze je niet.’

De door Bervoets gekozen verhaalstijl versterkt de sfeerbepaling bij dit boeiende thema. Enerzijds beschrijft ze het verhaal tussen Susan en Clay in dialogen, anderzijds gebruikt ze de ‘je-verteltrant’ voor de andere passages. Op die manier lijkt het net of een derde persoon Clay (belerend) toespreekt. Op die manier creëert ze bij de lezer een gevoel van onbegrip voor Clay; iets wat de thematiek sterkt.
Interessant daarbij is ook de manier waarop Bervoets de bureaucratische medische wereld aanhaalt. In beide werelden van Clay wordt de patiënt opgezadeld met wachtlijsten, formulieren, gespreksgroepen, regels en nog meer wachttijden. Hoewel dit in het Rijk der zieken wellicht wat absurd over lijkt te komen, schuilt er een grote kern van waarheid in het probleem en worden parallellen tussen de werelden naarmate het verhaal vordert geaccentueerd. Het is dan ook deze manier die ervoor zorgt dat Bervoets akelig dicht bij de waarheid in de buurt komt.

Met Welkom in het Rijk der zieken maakt Bervoets op allerlei vlakken indruk. Thematisch is het verhaal sterk, de opbouw geniet waardering en de schrijfstijl is passend. Voeg daar nog het goed uitgekiende verhaal van Clay – in beide werelden – aan toe en een pareltje is geboren.