Van In: episode 1 – Pieter Aspe (Marloes)

Mocht je meer verwachten?

 In 2017 verscheen De butlerknop; het laatste boek in de Van In-reeks van Pieter Aspe. Tenminste; zo leek het toen. In 2019 lijkt Van In opnieuw op te staan. Van In-episode 1 vormt het eerste verhaal rondom de oude rechercheur.

Het verhaal begint met een fragment waarin ex-commissaris Van In bezoek krijgt van Kira. Ze moet iemand opsporen, maar kan hem niet vinden en daarom roept ze de hulp in van Van In. Het gaat om Alex, de zoon van mevrouw Stiers. De 47-jarige man lijkt van de aardbodem verdwenen.
Geïntrigeerd door Kira, door haar werkwijze en door de boeiende opdracht besluit Van In nog één keer mee te werken aan een onderzoek. Hij stapt bij Kira in de auto en start de speurtocht, niet wetende dat deze speurtocht hem een aantal maal voor een gruwelijke beslissing stelt.

Aantrekkelijk binnen Van In is de manier waarop Aspe je direct binnen in het verhaal plaatst. Hij heeft slechts een paar bladzijden nodig om de wereld van Kira en Van In te scheppen en al snel neemt hij je helemaal mee als lezer. Een wisselend perspectief zorgt er vervolgens voor dat je van alle kanten informatie meekrijgt. In eerste instantie lijkt dit gunstig: het maakt het verhaal spannend, het zorgt voor extra mysterie en het zet bijna elk personage op één of andere manier in een kwaad daglicht.
Echter, de keerzij van de medaille is groter. Juist de wisselingen zorgen ervoor dat Aspe onnodig veel doodslaat in zijn verhaal: ‘Sarah Stiers fronste haar wenkbrauwen, maar sprak haar vriendin niet tegen omdat ze ervan uitging dat Jenny een gegronde reden had om te liegen, of ze wilde er gewoon niet meer aan herinnerd worden.’ Als lezer heb je regelmatig geen schijn van kans: elke open plek verdwijnt als sneeuw voor de zon.

Ook de verwachtingen op het gebied van plot en personage worden niet waargemaakt. De verhaallijn in Van In is allesbehalve origineel en neemt op vele momenten té gruwelijke vormen aan. Hoewel de afschuwwekkende gebeurtenissen wellicht passen in het beeld dat je van de dader krijgt, zijn ze over de top. De oorzaak ligt hierbij vooral in de uitwerking van de problematiek van de dader. Zijn psychische toestand én zijn geloof in zijn werkelijkheid krijgen simpelweg te weinig vorm in de thriller om de lezer op enige manier te kunnen laten begrijpen wat er speelt. Het gevolg is een reeks onbegrijpelijke en ondoorgrondelijke vergrijpen waar je onpasselijk van wordt.

Dit algehele gevoel van teleurstelling is wellicht ook te verklaren door de schrijfstijl van Aspe. De personages zijn stuk voor stuk afstandelijk en tonen te weinig emotie om de lezer mee te nemen in hun proces of om over te komen als échte mensen. Bovendien zijn ze bij vlagen onbegrijpelijk en worden ze onrealistisch neergezet, iets wat bij de eerste kennismaking tussen Kira en Van In al blijkt:
‘‘Noem je mij een stresskip?’
‘Nee, kip klinkt te flatterend.’
‘Zegt een oude bok. Of moet ik bok weglaten?’
‘Dat kun je alleen op proefondervindelijke manier achterhalen.’
‘Overjaarse macho.’
‘Preutse trien.’’

 Van In blijft een thriller met een verhaal op afstand. En dat is misschien ook wel goed. Als lezer wíl je misschien niet eens in de buurt komen.