Het weeskind – Pam Jenoff (Valérie)

Op een gure, bitterkoude nacht tijdens een sneeuwstorm, redt circusclown Peter het leven van de zeventienjarige Noa en dat van de paar maanden oude baby die ze bij zich draagt. De jonge vrouw was enkele uren eerder op een goederenwagon vol baby’s gestuit die op transport gezet waren. In een impulsieve bui had ze één ervan uit de wagon gehaald, maar ze werd betrapt en op de hielen gezeten door de SS.

Als Noa ontwaakt in circus Neuhoff in Darmstadt, stelt de directeur voor om Noa en baby Theo kost en inwoning te verlenen als ze bereid is om op te treden in het circus. Ze zal een trapeze-act moeten doen. Hiervoor moet ze samenwerken met Astrid, een doorwinterde trapeze-artieste uit een andere circusfamilie. Aanvankelijk verloopt de samenwerking erg stroef. Astrid is bikkelhard voor Noa. Beide vrouwen hebben heel wat meegemaakt in het verleden en de geheimen staan als een berg tussen hen in. Astrid gelooft evenmin dat ze Noa op zo’n korte tijd kan klaarstomen om op te treden. Angst maakt echter deel uit van het leven van een artiest en wordt uiteindelijk een bondgenoot. Het valnet onder de trapeze is dun, gerafeld en het hangt te dicht bij de grond. Het kan een val amper voldoende breken. Maar Noa bijt door en langzamerhand wint ze het respect van Astrid en de andere artiesten. Ondertussen loert echter van overal het gevaar. Zowel Astrid als Theo zijn joods, waardoor ze op elk moment verraden en meegenomen kunnen worden. Niet iedereen neemt het echter zo nauw met de veiligheidsvoorschriften…

Alweer een prachtig boek van Pam Jenoff! Jenoff bracht eerder al enkele pareltjes van oorlogsromans uit waaronder Het meisje van de kommandant en De diplomatenvrouw. Recent verscheen ook De verdwenen meisjes uit Parijs.

Hoewel Het weeskind een fictief verhaal is, is het wel gebaseerd op waargebeurde feiten. Circus Althoff heeft tijdens de oorlog een joods gezin van circusartiesten opgenomen in hun eigen circus en hen op die manier uit de handen van gestapo gehouden. Eén van hen – Irene Danner – werd verlief op de clown van het gezelschap en ze kregen kinderen. Ook de transporten van joodse baby’s naar concentratiekampen hebben effectief plaatsgevonden.

Net zoals ik onlangs erg enthousiast was over De vergeten kamer van Ann Mah, is dit ook zo’n verhaal dat de oorlog vanuit een heel ander en origineel standpunt benadert: het circus! Ondanks het feit dat de oorlog een verschrikkelijke tijd was, slaagden sommige circussen er in om nog een tijd lang het hoofd boven water te houden en met hun optredens de mensen hun ellende heel even te doen vergeten. Jenoff beschrijft gedetailleerd het harde leven in het circus zo’n 80 jaar geleden. Het hoge aantal trainingsuren, het gebrek aan voldoende voedsel en materiaal, de risico’s die ze namen en de onzekerheid van het bestaan. Maar ook de glitter en glamour, de drang om elkaar te beschermen en de sterke band die ze met elkaar hadden. Tegenwoordig zijn er niet zo veel rondreizende circussen meer over en dat is erg jammer! Op die manier gaat er een belangrijk stukje cultuur verloren.

Ik heb enorm genoten van Het weeskind! Het is een inspirerend verhaal en ik heb het dan ook in één ruk uitgelezen!

Ondanks het feit dat dit niet van mijn gewoonte is, ga ik me toch even laten verlijden tot een  allesomvattend cliché: wat er ook gebeurt, ‘the show must go on’!