Niet te stoppen – Angie Thomas (Marloes)

Muziek is hard. Keihard.

 Bri, Sonny en Malik zitten in hun examenjaar en het einde van hun schoolperiode nadert. Terwijl ze oefenexamens maken, krijgt Bri de kans op te treden in de Ring. Ze moet daar ‘rapdichten’ tegen Milez; de zoon van de vroegere manager van Bri’s vader. Hoewel ze in eerste instantie weggeblazen wordt, weet ze te winnen. Het betekent een begin van een onrustige periode.

Na The hate u give komt Angie Thomas opnieuw met een roman over racisme in Amerika. Deze keer betreft het het verhaal van Bri in Niet te stoppen. Het jonge donkere meisje verloor haar vader een aantal jaren geleden en is nu min of meer vastbesloten het te maken in dezelfde wereld waarin haar vader ooit succes had. Opnieuw is Thomas succesvol: Niet te stoppen maakt indruk; hetzij op zijn eigen manier.

Wanneer Bri gewonnen heeft, komt ze in ander vaarwater terecht. Terwijl haar ex-drugsverslaafde moeder hamert op het goed afronden van haar oefenexamens en het halen van goede cijfers, trekt tante Pooh aan de andere kant aan haar. Zij wil van Bri een bekende rapper maken en regelt voor haar een meeting in een opnamestudio. Tegelijkertijd komt Bri op school voor de zoveelste keer in aanraking met de duistere kant van de maatschappij: racisme en discriminatie.

Typerend voor ook deze roman van Thomas is de gedetailleerdheid waarmee het verhaal opgeschreven is. Het verteltempo ligt uiterst laag en Thomas geeft je de kans mee te reizen naar het leven van Bri. De gevolgen zijn positief: vanaf de eerste letter voel je mee met Bri en maak je mee hoe onrechtvaardig de maatschappij soms kan zijn. Naarmate het verhaal vordert, lijk je meer te geloven in Bri en voel je het onrecht waar ze mee te maken krijgt sterker en sterker.
Dit heeft niet alleen te maken met het goed opgetekende verhaal, maar ook met de karakterisering van Bri. Ze is een harde donkere dame, opgroeiend in een allesbehalve rooskleurige thuissituatie, met haar eigen trekjes en taalgebruik. Haar situatie is wat cliché: vader is vermoord, moeder is ex-drugsverslaafd, opa en oma willen haar eigenlijk in huis hebben, er zijn geldschulden en op school is ze de harde agressieve dame. Toch is er meer dan alleen dat beeld, waardoor ze toch iets ‘eigens’ krijgt. Thomas heeft Bri op zo’n manier opgetekend dat ze, met al haar gedragingen en uitingen, nét even buiten de comfortzone van de lezer ligt. Haar harde gedrag stoot af, haar innerlijke kwetsbaarheid emotioneert. Dit conflict zorgt voor een complexe strijd bij de lezer en juist dát maakt Bri tot een intrigerend personage.

Ook de uitwerking van de thematiek is wederom noemenswaardig. Thomas besteedt expliciet én impliciet veel aandacht aan de uiting van racisme en door de lezer door de ogen van een donkere jongere te laten kijken, creëert ze ook voor de blanke lezer een prima uitgangspunt. Zonder het tot in den treure te benoemen of op te leggen aan de lezer, weet ze een gevoel van machteloosheid, verdriet en onbegrip te bereiken. Precies op de juiste momenten verhoogt ze daarbij de spanning in het verhaal, door belangrijke gebeurtenissen of cruciale gedachtegangen, en stuurt ze de lezer af op de naderende climax.

De vertaalde raps in het stuk komen daarentegen minder goed uit de verf. Hoewel de tekst qua inhoud overeen zal komen met de originele versie en op die manier goed op lijkt te gaan in het verhaal, mist de kracht van het gerapte woord; de ziel. Deze tekst had ongetwijfeld in het Engels meer impact gehad. Nu lijkt het een ‘aanhangsel’ met een toch-wel-centrale-rol. Jammer.

Niet te stoppen is op de raps na een sterke roman die menigeen met twee voeten op de aarde zal zetten: de rooskleurige wereld waarin geweld ver bij kinderen vandaan blijft en waarin racisme slechts een slechte grap is, is nog ver weg.