Mus – Kristof Desmet + interview

Mus is een rebelse puber die enorm baalt van de scheiding van haar ouders. Haar vader is vertrokken met een andere, jongere vrouw van op het werk en wanneer haar moeder, een lerares, een relatie blijkt te hebben met de verschrikkelijkste leerkracht van school staat het huis helemaal op zijn kop. Samen met haar broer probeert Mus de relatie tegen te houden en ze grijpt elk moment om de situatie te boycotten. Maar mag je het geluk van anderen in de weg staan?

Als leerkracht Nederlands heeft auteur Kristof Desmet de nodige ervaring met pubers en tieners om een boek te schrijven met als hoofdpersonage Mus. De leefwereld van de doelgroep is bij hem waarschijnlijk gekend en dat zorgt ervoor dat zijn personages geloofwaardig zijn en voor de lezer tot leven komen in hun verbeelding.

Er bestaan natuurlijk al ontzettend veel boeken over dit thema en daarom is het belangrijk om boven de andere uit te steken. Daar is Desmet in zekere zin zeker in geslaagd, hoewel hij het niet kan vermijden af en toe terug te grijpen naar welgekende clichés. Zonder al te veel te vertellen over het verhaal, kan je wel stellen dat de handelingen van Mus af en toe voorspelbaar zijn, maar dat dit er niet voor zorgt dat het verhaal naar de achtergrond verdwijnt.

Het is hoe dan ook belangrijk om dit thema open te trekken en een veilige ruimte te creëren om in gesprek te gaan over de thematiek van scheidende of gescheiden ouders. En de auteur biedt met dit boek een mooie start. Hoe populair Mus ook mag zijn en hoeveel vrienden ze ook mag hebben, de problemen thuis hebben een grotere invloed op haar dan ze wil toegeven en dan sukkelt ze ook nog eens met voor de eerste keer verliefd worden. Opgroeien is allesbehalve een eenvoudige zaak, zo blijkt maar weer. De gedachtes en ideeën van Mus zijn voor elke lezer binnen of voorbij de leeftijdscategorie van Mus herkenbaar en iedereen krijgt er gedurende zijn leven zonder twijfel mee te maken. Mus is rebels, maar zoekt enkel haar manier om de wereld te begrijpen.

Hoewel de auteur af en toe een cliché nodig heeft om het verhaal te vertellen, biedt dit boek de gelegenheid om een gespreksruimte te creëren over een scheiding en geeft het een inkijk op hoe jongeren hiermee omgaan. Het doel heiligt zeker niet alle middelen, maar Mus laat duidelijk zien hoe moeilijk ze het hiermee heeft en is een heerlijk en menselijk hoofdpersonage dat op een eerlijke manier haar verhaal brengt.

Mus / Kristof Desmet / 2018 / LetterRijn / 179 blz. / ISBN 9789491875564

Kristof Desmet werd in 1971 in Roeselare (West-Vlaanderen) geboren. Na zijn huwelijk ging hij in Lauwe wonen. Hij heeft één dochter, Lore. Beroepshalve geeft hij les Nederlands aan een middelbare school in Ieper en is hij actief als kerkmuzikant. Hij speelt piano en orgel.

Waaruit groeide de droom om een boek te gaan schrijven? Wilde je dit als kind al?

Als kind las ik behoorlijk veel, maar een eerste fictieverhaal schreef ik pas toen ik op reis was met de middelbare school. Ik moet 16 geweest zijn. We overnachtten in een Italiaans klooster, dat ooit een burcht was geweest. De middeleeuwse sfeer bracht me op het idee om een griezelverhaal te schrijven. Dat verscheen toen in het reisverslag. Een puberstreek, niets bijzonders.

Intussen ben ik bijna 47 jaar oud. Ik geef al 25 jaar Nederlands op een middelbare school in Ieper. Daar is er elk jaar een literaire dag waarop acht auteurs een lezing houden. Het contact met die mensen bracht me op het idee om ook eens in de pen te klimmen. Ik besloot een dagboek te schrijven, en las dit elke week in klas voor. De aandacht die ik kreeg verbaasde me wel, want ik geef voornamelijk les aan jongens die vooral voor techniek interesse hebben. Boeken lezen hoort daar helemaal niet bij. Na enkele herwerkingen is het dagboek van toen ‘Scherven’ geworden, mijn eerste Young Adult.

Mus is een puber die zichzelf en de wereld probeert te grijpen. Hoeveel invloed heeft je job op deze thematiek? Is het een goede inspiratiebron?

Jongeren hebben het niet (altijd) makkelijk. De huidige samenleving evolueert veel sneller dan dertig jaar geleden. De sociale media kunnen hun leven verrijken, maar ook in één seconde vernietigen. Jongeren worstelen vaak met hun emoties en vinden er niet meteen een uitlaatklep voor. Jeugdboeken die over bepaalde problemen gaan (bv. (v)echtscheidingen, anders geaard zijn, sexting, omgaan met verlies enz.) kunnen die thema’s bespreekbaar maken. Jongeren gaan erover nadenken, en gaan er misschien met elkaar of met volwassenen over spreken. Verhalen over herkenbare emoties kunnen de eigen gevoelens of meningen duidelijker maken, of relativeren.

Soms zijn er in de klas wel eens gesprekken naar aanleiding van een tekst, beeldmateriaal of een literair fragment. Die momenten kunnen best boeiend zijn. Leerlingen zijn vrij om daar iets over te zeggen of niet, maar soms hoor je wel schrijnende verhalen. Het verhaal van Mus is trouwens niet gebaseerd op waar gebeurde feiten. Mus bestaat niet echt.

Waarom koos je voor het thema van een scheiding?

Het is een thema waar heel veel jongeren mee worstelen. Ikzelf ben daarvan gespaard gebleven. Op school word ik er wel vaak mee geconfronteerd. Zo ben ik soms geërgerd als leerlingen hun materiaal niet bij zich hebben, maar dan blijkt dat hun boek nog bij mama ligt, terwijl ze nu bij papa verblijven. Op zulke momenten besef je dat dit toch wel bijzonder ingrijpende momenten zijn in het leven van een kind of jongere.

Kan je iets vertellen over je schrijfproces?

Ik had het manuscript van het latere ‘Scherven’ naar enkele uitgevers gestuurd. Enkelen gaven feedback. Het kwam er op neer dat ze het verhaal niet zouden uitgeven, maar ik had blijkbaar een vlotte pen, beweerden ze, en dat stimuleerde me om verder te gaan. Ik zocht feedback in een cursus Literaire Creatie. Die duurde vier jaar. In die tijd heb ik o.a. ‘Scherven’ voltooid, maar ook ‘Mus’ zag het levenslicht via een schrijfoefening. In november 2011 daagde de docente ons uit om deel te nemen aan de NaNoWriMo (National Novel Writing Month). Dit is een schrijfevenement dat iedere deelnemer uitdaagt om gedurende dertig dagen een roman van 50000 woorden te schrijven. We namen met de cursisten officieus deel, maar het is mij uiteindelijk niet gelukt. Na een maand had ik wel zo’n 20000 woorden van wat nu ‘Mus’ is. Tijdens een van de feedbacksessies werd ik geraakt door het commentaar van een medecursiste: “Ik zie die Mus zo voor me!” Daarna besloot ik het verhaal verder uit te werken, maar dat geraakte dan toch weer in de schuif. Na de uitgave van ‘Scherven’ vond ik dat ‘Mus’ de volgende mocht worden.

Is het moeilijk je personages los te laten als het boek eenmaal af is? Komen ze nog vaak op bezoek in je hoofd?

Als je een verhaal af hebt, is het even afkicken. Personages creëren vind ik het meest fascinerende van het schrijven: welk uiterlijk geef je ze, welk karakter, in wat voor milieu voer je hen op, maak je hen gelukkig of ongelukkig enz. Meestal zie ik die zo voor me en worden ze mensen van vlees en bloed.

Is feedback van je lezers belangrijk voor jou?

Best wel.  Zowel positieve als minder positieve reacties vind ik leerrijk. Uiteraard is het plezant als lezers het goed vonden en ervan hebben genoten. Ik heb niet de pretentie grote literaire ambities te koesteren. Het gaat me om een eenvoudig verhaal. Over ‘Mus’ kreeg ik veel reacties. Er was ook een leesclub op Facebook en er verschenen behoorlijk wat recensies door liefhebbers van het YA-genre. Het is vreemd om een analyse van je verhaal of van je personages te lezen. Als iemand dan schrijft: “Mus steelt je hart”, dan ontroert me dat. Eerlijk waar. Maar wat ik het allerleukste vind, zijn reacties van de doelgroep zelf. Soms mailen jongeren me spontaan hun boekverslag voor school. Enkele ouders vertelden me dat hun tiener nooit een boek aanraakte, maar die van mij dan blijkbaar wel plezant vonden. Zoiets maakt mijn dag goed. Dit is zo’n beetje de doelgroep die ik wil bereiken. Daarom heb ik een voorkeur voor laagdrempelige, eenvoudige verhaallijnen, korte hoofdstukken enz.

Werk je al aan een volgend boek?

Er staan verhalen in de steigers, maar voor ik daarmee naar een uitgever stap, moet ik ervan overtuigd zijn dat ze iets om het lijf hebben. Mijn boeken zijn niets meer dan een uit de hand gelopen hobby die plots een eigen leven gingen leiden. We zien wel wat de toekomst brengt.