Rode klok – Lemi Zumas (Valérie)

In het Amerikaanse Oregon wordt de abortuswet aangepast waardoor abortus opnieuw illegaal wordt en enkel getrouwde koppels nog een kind mogen adopteren. Dit heeft verstrekkende gevolgen voor de levens van Ro, Susan, Mattie en Gin.

Ro is leerkracht geschiedenis, 42 jaar oud, single en probeert vruchteloos via intra uteriene inseminatie zwanger te worden omdat in vitro fertilisatie eveneens verboden werd. Als ze daar bovenop de diagnose van polycysteus ovariumsyndroom (pco) krijgt, lijkt haar kinderwens nooit vervuld te zullen worden. Ze stort zich op het schrijven van een biografie over het leven van poolreizigster Eivør Mínervudottír, een sterke vrouw die haar helpt om ook sterk te blijven.

Mattie is een leerling van Ro, ze is vijftien wanneer ze ontdekt dat ze zwanger is. Ze wil geen baby opvoeden, ze wil deelnemen aan de Wiskunde Olympiade en mariene biologie gaan studeren. Op een dag neemt ze Ro in vertrouwen. Ro is bevriend met Susan, de vrouw van haar collega, Didier. Zij en Didier hebben twee jonge kinderen maar hun relatie is in het slop geraakt en het zorgen voor de kinderen vergt steeds meer van Susan. Beide vrouwen hebben ook steeds meer moeite om elkaar te begrijpen. Ro wil koste wat kost kinderen en Susan wil meer tijd voor zichzelf. En dan is er nog genezeres Gin: zij woont in het bos, leeft van de natuur en geneest mensen volgens een oeroude traditie met kruidenaftreksels. Ze wordt in het conservatieve vissersdorpje steevast van alle kwaad beschuldigd (mislukte oogst, vissterfte…) en als heks bestempeld. Kan ze Mattie en Ro helpen voor het te laat is? Als Gin opgepakt wordt, dringt de tijd pas echt en hebben alle vier de vrouwen er baat bij dat ze niet ‘op de brandstapel’ gezet wordt.

Aanvankelijk begint het verhaal zonder dat de namen van de personages gekend zijn. Er wordt enkel een kenmerk of bijnaam gebruikt: de dochter, de biografe, de echtgenote en de genezeres. Dit boeit meteen om verder te lezen en zo te weten te komen wie wie is en welk verband er tussen de hoofdpersonages bestaat.

Men krijgt ook steeds stukjes te lezen uit de biografie van poolreizigster Eivør Mínervudottír, het boek waar Ro aan werkt. En ook al vormen de schrijfsels nog geen samenhangend geheel, op het einde krijg je wel een beeld van hoe het leven van de eerste vrouwelijke poolreizigster eruit gezien moet hebben.

De titel Rode klok refereert enerzijds naar de baarmoeder die klokvormig is en de menstruatiecyclus bepaalt en anderzijds naar de tijd die centraal staat. Op de cover zien we een soort van rode zandloper. De zandloper staat voor het wegtikken van de tijd: tijd die Ro heeft om zwanger te worden of tot wanneer de laatste wet van kracht gaat die het adopteren door alleenstaanden verbiedt, voor de tijd die verstrijkt voor Mattie om nog een abortus te kunnen plegen, voor Susan om te bedenken of ze weg zal gaan bij haar man en voor Gin om in de rechtbank te bewijzen dat ze niets te maken heeft met de val van de trap die mevrouw Fivey bijna het leven kostte.

Enkel de tijd waarin het verhaal zich afspeelt, voelt niet helemaal juist aan. Het boek zou zich afspelen in de nabije toekomst maar je krijgt meer het gevoel dat het zich enkele decennia geleden afspeelt omwille van het feit dat abortus toen in onze streek ook nog verboden was en de beschrijvingen van het dagelijks leven in het vissersdorpje.

Leni Zumas heeft met Rode klok een herkenbaar verhaal geschreven voor vrouwen met een kinderwens. Het moet hartverscheurend tot ondraaglijk zijn om ondanks alle inspanningen, behandelingen en hoop maar niet zwanger te kunnen worden of een levend kind te kunnen baren. Verder verduidelijkt het verbod op abortus in dit verhaal nogmaals dat het verbieden ervan er niet voor zorgt dat het niet meer gebeurt, integendeel, het verlegt het probleem want men gaat illegale abortus in de hand werken waardoor de kwaliteit van de zorgverlening in het gedrang komt en er ernstige complicaties kunnen optreden.

Vóór het invoeren van de abortuswet in België en andere Europese landen, moeten deze illegale praktijken en duistere klinieken dagelijkse kost geweest zijn…

Aanvankelijk lijkt het een voorspelbaar verhaal te zijn maar dat is het niet. Ik heb het boek met veel aandacht en interesse gelezen.