Sneeuw in september – Kathelijn Vervarcke (Valérie)

Jutta en Maud zijn al sinds hun negende beste vriendinnen omdat ze een gemeenschappelijke vijand hebben: reuma. Ondertussen zijn ze negentien en hoewel ze nog steeds BFF’s zijn, staan ze helemaal anders in het leven. Terwijl Jutta probeert op alle mogelijke manieren met haar ziekte om te gaan, zinkt Maud steeds dieper weg in depressieve gedachten. De pijn in hun gewrichten is dan ook zo intens dat ze beiden van de dokter te horen hebben gekregen dat ze nooit een normaal leven zullen kunnen leiden. Dat ze nooit alleen kunnen gaan wonen, werken, kinderen krijgen… De mentale klap voor Maud is enorm waardoor ze besluit om euthanasie aan te vragen. Jutta denkt aanvankelijk dat haar vriendin dit niet meent, maar hoe meer de plannen van Maud vorm krijgen, hoe bozer Jutta wordt. Ze kan maar niet aanvaarden dat Maud het zomaar opgeeft! Ook Tibo, de ex van Maud, kan het maar moeilijk vatten. Terwijl Maud steeds meer afstand neemt van aardse dingen, zoekt Jutta meer contact met haar omgeving. Ze wil leven! Ze wil er alles aan doen om zichzelf te genezen en experimenteert met alternatieve producten en geneeswijzen. Gesteund door Tibo en zijn zus Lena begint ze een blog over haar strijd tegen Malevolus (de naam die ze haar ziekte gegeven heeft). Maar misschien zijn liefde, troost, aanvaarding en loslaten uiteindelijk wel de beste medicijnen voor beide nachtvlinders.

Sneeuw in september is een prachtig verhaal over twee jonge vrouwen waarin reuma hun leven beheerst. Alledaagse dingen zijn moeilijk en de zware medicatie helpt maar gedeeltelijk, heeft een hoop nare bijwerkingen en maakt hen groggy.

Een leven waarin pijn de hoofdrol speelt en heel je leven beïnvloedt, is iets wat mensen zonder chronische pijn zich niet kunnen voorstellen. Hierdoor stuiten reumapatiënten zoals Jutta en Maud vaak nog op heel wat vooroordelen en onbegrip en dat is erg jammer! Ook de keuze van Maud voor euthanasie kan heel wat stof doen opwaaien en hier zullen de meningen ongetwijfeld verdeeld zijn, maar dat maakt dit boek net zo interessant omdat zowel de voor- als tegenstanders aan bod komen. Er is echter geen juist of fout. Iedere persoon moet voor zichzelf kunnen uitmaken waar de grens ligt.

Verder wordt er veel aandacht besteed aan de verwerking, aan het rouwen. In het geval van Jutta begon haar rouwproces eigenlijk al op het moment dat Maud haar vertelde dat ze niet meer wou leven terwijl ze op dat moment nog in leven was. Dit inzicht was nieuw voor mij. Ik had er nooit bij stilgestaan dat je al kan beginnen rouwen om iemand die nog leeft, ook al ben je je daar op dat moment waarschijnlijk niet of slechts vaag van bewust.

De pakkende titel Sneeuw in september verwijst naar een allesomvattend tekstje in een kaart van Maud aan Jutta waarvan hier een fragmentje:
Toen ik te horen kreeg dat de medische wetenschap me alleen nog verdovende middelen kon bieden, voelde dat die warme nazomerdag aan als een onverwachte sneeuwbui in september.

Kathelijn Vervarcke heeft me met dit boek heel wat stof tot nadenken gegeven. Het is zowel ontroerend mooi als pijnlijk confronterend en vooral ook uit het leven gegrepen.

Dit is een erg volwassen YA-boek waarin deze zwaar beladen thema’s zorgvuldig en volledig behandeld werden waardoor het boek zelf niet te zwaar valt om te lezen.  Ik ben er van overtuigd dat voor jongeren die zich in dezelfde positie bevinden als Maud en Jutta dit verhaal herkenbaar is en het mogelijk troost of een houvast kan bieden. Voor alle anderen kan het hun kennis en begrip vergroten voor mensen met een ongeneeslijke ziekte en de keuze voor euthanasie.