Het meisje met de Leica – Helena Janeczek (Valérie)
Gerta Pohorylle oftwel Gerda Taro, zoals ze zichzelf graag noemde, was de allereerste vrouwelijke oorlogsfotografe. Ze was van Pools-Duitse origine en verzette zich openlijk tegen het nazisme waarbij ze linkse propaganda verspreidde. Mede hierdoor werd ze in 1933 opgepakt in Leipzig maar uiteindelijk terug vrijgelaten. Taro besefte dat ze geluk had gehad en vluchtte daarop naar Parijs.
Gerda was een buitengewone vrouw. Ze was niet alleen klein, impulsief en altijd vrolijk maar ze had ook een pittig karakter, rookte veel, genoot van het leven en reeg het aantal minnaars vlotjes aaneen. Omdat ze als typiste weinig geld verdiende, huurde ze samen met Ruth Cerf een kamer in het appartement van Fred en Lilo Stein. Fred was fotograaf en hij leerde Gerda onder andere hoe ze foto’s moest ontwikkelen en vergroten. Ze kreeg de smaak te pakken en werd de persoonlijke assistente van André Friedmann, waarmee ze op dat moment een romance beleefde. Samen vatten ze het plan op om onder het pseudoniem ‘Robert Capa’ (dit klonk Amerikaans en dus veiliger dan hun eigen namen) aan het front te gaan fotograferen. De foto’s verkochten ze aan gerenommeerde dagbladen en kranten. Langzamerhand groeiden Gerda en André echter zowel op professioneel als op persoonlijk vlak steeds verder uit elkaar. Ze wou zich niet binden en een gezin stichten was al helemaal niet aan de orde. André behield de naam ‘Capa’ en Gerda begon haar eigen fotolabel: Photo Taro.
Terwijl Gerda de Spaanse Burgeroorlog in kaart probeerde te brengen, sloeg het noodlot ongenadig toe tijdens de slag bij Brunete.
Het meisje met de Leica bestaat uit drie delen waarbij in elk deel iemand anders over het leven van Gerda vertelt: wie ze was, waar ze van hield, wat haar drijfveren waren en hoe ze gestorven is onder andere. In deel één vertelt Willy Chardack, een goede vriend van Gerda die haar zo goed als aanbad, hoe hij haar leerde kennen. Hij belandde net zoals enkele andere goede vrienden op haar lijst van minnaars. Het tweede deel wordt verteld door Ruth Cerf, een goede vriendin en tevens ook de kamergenote van Gerda bij de Steins. In het derde deel tenslotte neemt George Kuritzkes het woord, de eerste minnaar van Gerda na haar aankomst in Parijs.
Het is een non-fictie boek en het is beslist goed geschreven maar daardoor zeker niet eenvoudig om te lezen. Ik heb het voorwoord twee keer moeten lezen en in het eerste hoofdstuk ook af en toe een pagina om alles goed te kunnen begrijpen. Helena Janeczek wijdt zo sterk uit en gaat op bepaalde gebeurtenissen zo diep in dat je makkelijk de draad kwijt raakt en het overzicht verliest. Ze betrekt er ook wat teveel randpersonages bij waardoor het geheel nog chaotischer wordt en het niet zo ontspannend is om het boek te lezen omdat je er heel erg je aandacht bij moet houden.
Ik noteerde regelmatig wat gegevens op een kladpapiertje over Gerda en haar nauwste vrienden aangezien de informatie gefragmenteerd, verspreid en niet chronologisch weergegeven wordt.
Het boek, oorspronkelijk getiteld: La ragazza con la Leica, heeft de premio Strega 2018 gewonnen, een zeer prestigieuze Italiaanse literatuurprijs.
Persoonlijk vind ik het gebrek aan structuur en chronologie zo vermoeiend tot zelfs onaangenaam, waardoor ik me erdoor heb moeten worstelen en dat is jammer want er zit beslist een goed verhaal in het leven van Gerta Pohorylle en André Friedmann.
